Ìîíãîë óëñûí “Àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàé õóóëèíä çààñíààð "õºòº÷-òàéëáàðëàã÷" ãýæ àÿëàë æóóë÷ëàëûí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷èíä ãàçàð÷ëàí, îð÷óóëãà, òàéëáàð õèéõ õóâü õ¿íèéã õýëäýã.
Äàðààõü øààðäëàãûã õàíãàñàí õóâü õ¿í õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áîëíî:
- Ìîíãîë Óëñûí èðãýí áàéõ;
- íýã áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ãàäààä õýë ýçýìøñýí, õºòº÷- òàéëáàðëàã÷èéí ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ ãýð÷èëãýý àâñàí, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëýý òîãòîîëãîñîí áàéõ;
- õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýä ýð¿¿ë ìýíäèéí õóâüä òýíöñýí áàéõ.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ ýðõ, ¿¿ðýãòýé:
- àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äàä ¿éë÷ëýõ, òýäíèé àþóëã¿é áàéäëûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ, õàíãóóëàõ;
- æóóë÷äàä ¿éë÷èëæ áàéõ õóãàöààíäàà àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãà áîëîí ººðèéí íýð á¿õèé õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí òýìäãèéã èë ç¿¿õ;
- Ìîíãîë Óëñûí íèéãýì ýäèéí çàñàã, òºðèéí áàéãóóëàë, áàéãàëü, ò¿¿õ, ñî¸ë, àðä ò¿ìíèé çàí çàíøëûí òàëààð æóóë÷äàä áîäèò ìýäýýëýë ºãºõ, óëñ, õóâü õ¿í, áàéãóóëëàãûí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýýëëèéí íóóöûã çàäðóóëàõã¿é áàéõ;
- ¿éë÷èëãýýíèéõýý ÿâöàä ººðèéí áóðóóãààñ æóóë÷èíä áîëîí àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãàä ó÷ðóóëñàí õîõèðëûã àðèëãàõ.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü æóóë÷äààñ øàí õàðàìæ øààðäàõ, àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõèéã õîðèãëîíî.
Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëèéí 12.1-ä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàñàí õóâü õ¿íèé õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëèéã òîãòîîíî. Ýíýõ¿¿ ¿éë àæèëëàãàà íü Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí 2005 îíû 102 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí ”Õºòº÷ òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ æóðàì”-ààð çîõèöóóëàãääàã.
Óã æóðàìä çààñíààð õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ øàëãàëò àâàõ ¿éë àæèëëàãààã Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí òóøààëààð áàòëàãäñàí øàëãàëòûí êîìèññ çîõèîí áàéãóóëíà.
Øàëãàëòàíä îðîõûí ºìíº òóõàéí õ¿í Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ò¿ð ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéõ ¸ñòîé. Óã õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ò¿ð ñóðãàëòûã ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ÿàìíû Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí ãàçðààð áàòëóóëæ, àëáàí ¸ñíû çºâøººðºë àâñàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà çîõèîí áàéãóóëäàã.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü Ìîíãîë Óëñûí ò¿¿õ, àðõåîëîãè, áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ýêîëîãè, ñî¸ë, ¸ñ çàíøèë, óãñààòíû ç¿é, õóóëü òîãòîîìæ, õàðèëöààíû ñî¸ë, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ, ãàäààä õýëíèé ìýäëýã, óð ÷àäâàð, äàäëàãà ãýñýí õýñãýýñ òîãòîíî.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéã ¯íäýñíèé áà Òóñãàé àÿëëûí ãýæ 2 àíãèëíà. ¯íäýñíèé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èä àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ øàëãàëòûí ä¿í, àæëûí òóðøëàãà, àæèëëàñàí æèë, ãàäààä õýëíèé áîëîí åðºíõèé ìýäëýã, óð ÷àäâàð çýðãèéã õàðãàëçàí 1, 2-ð çýðýãëýëèéí àëü íýãèéã îëãîíî. Òóñãàé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èä òóõàéí ñàëáàðûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëòûã ¿íäýñëýí ¿íýìëýõ, ýíãýðèéí òýìäãèéã îëãîíî.
¯íäýñíèé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëíà. ¯¿íä:
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äûã àÿëóóëæ, òýäíèé òàâ òóõ, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãóóëàõ.
- Æóóë÷äàä ãàçàð÷ëàí ñîíèðõîëòîé ¿çìýð, ¿çýñãýëýí, ìóçåé, ò¿¿õ ñî¸ëûí äóðñãàëò ãàçàð, áàéãàëèéí ¿çýñãýëýíò ãàçðóóäûã òàíèëöóóëàõ.
- Àðä ò¿ìíèé ¸ñ çàíøèë, àæ àìüäðàë, ñî¸ëûã òàéëáàðëàí òàíèëöóóëàõ, æóóë÷äàä Ìîíãîë Óëñûí íèéãýì, óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí òàëààð ¿íýí çºâ ìýäýýëýë ºãºõ.
- Æóóë÷èí õ¿ëýýí àâàõ, ¿äýõ, áàéðëóóëàõ, õîîëëîõ, íèéãýì ñî¸ëûí àðãà õýìæýýíä îðîëöóóëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíèé òîîöîî õèéõ, æóóë÷èä áîëîí òýäíèé à÷àà òýýøèéã òýýâýðëýõ, õóäàëäàà õèéõ çýðýã æóóë÷èäòàé õîëáîîòîé àñóóäàëä ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ.
Äýýð äóðäñàí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõûí òóëä äîîðõè ç¿éëñèéã á¿ðýí ìýäýõ ¸ñòîé. ¯¿íä:
- Äýëõèé íèéòýýð ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã õýëíèé àëü íýãèéã á¿ðýí ýçýìøñýí áàéõ. ¯¿íä: àíãëè, õÿòàä, ÿïîí, ãåðìàí, ôðàíö, ñîëîíãîñ, èñïàíè, èòàëè ãýõ ìýò.
- Ìîíãîë îðíû àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòãèéí áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ò¿¿õ, ò¿¿õèéí äóðñãàëò ãàçðóóä, õîâîð ¿çìýð¿¿ä, ñî¸ë óðëàã, çàí çàíøëûí òàëààð ã¿íçãèé ìýäëýãòýé, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàëòàé õîëáîãäîõ çîõèõ õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì æóðìûí ìýäëýãòýé áàéõ, õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ààð 5-ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí áàéõ.
Õàðèí òóñãàé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äîîðõè àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä:
- Ìîíãîë Óëñûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòàãò àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äûã äàãàëäàí ¿éë÷èëæ, òýäíèé òàâ òóõ, àþóëã¿é áàéäëûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õàíãóóëàõ.
- Àðä ò¿ìíèé ¸ñ çàíøèë, àæ àìüäðàë, ñî¸ëûã òàéëáàðëàí òàíèóëàõ.
- ßâãàí àÿëàë, ìîðü, òýìýý, öàà áóãà, åðäèéí õºñ㺺ð àÿëàõ àÿëàë, áàéãàëü ñîíèðõîã÷äûí àÿëàë, àâòîìàøèí ìîòîöèêë, óíàäàã äóãóé, óñàí áîëîí óóëûí àÿëàë, ìýðãýæëèéí ºíäºð óð ÷àäâàð øààðäñàí áóñàä ñïîðò àÿëàë, ñïîðò áîëîí ìýðãýæëèéí àí õèéõ çýðýã àÿëëûã óäèðäàí çîõèîí ÿâóóëàõ.
- Æóóë÷èí õ¿ëýýí àâàõ ¿äýõ, áàéðëóóëàõ, õîîëëîõ, íèéãýì ñî¸ëûí àðãà õýìæýýíä îðîëöóóëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíèé òîîöîî õèéõ, æóóë÷èä áîëîí òýäíèé à÷àà òýýøèéã òýýâýðëýõ, õóäàëäàà õèéõ çýðýã æóóë÷èäòàé õîëáîîòîé á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíä ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ.
Äýýðõè ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõûí òóëä:
- Äýëõèé íèéòýýð ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã àëü íýã õýëýýð /àíãëè, õÿòàä, ÿïîí, ãåðìàí, ôðàíö, ñîëîíãîñ, èñïàíè, èòàëè ã.ì/ æóóë÷äàä òàéëáàðëàí òàíèóëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Ìîíãîë îðíû àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòãèéí áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ò¿¿õ, ò¿¿õèéí äóðñãàëò ãàçðóóä, õîâîð ¿çìýð¿¿ä, ñî¸ë óðëàã, çàí çàíøëûí òàëààð ã¿íçãèé ìýäëýãòýé, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàëòàé õîëáîãäîõ çîõèõ õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì, æóðìûí ìýäëýãòýé áàéõ, òóñãàé àÿëàëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ààð 5- ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí áàéõ.
- Äýýð äóðäñàí ñïîðò àÿëëûí àëü íýã òºð뺺ð ìýðãýøèæ, óð ÷àäâàðûí ¿íýìëýõ àâñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí øàëãàëòûã õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëä òîõèðñîí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí äàãóó åðºíõèé ìýäëýã, ò¿¿õ, ¸ñ çàíøèë, áàéãàëü, ãàçàðç¿é, õóóëü ýðõç¿éí ìýäëýã, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ áîëîí ãàäààä õýëíèé ÷àäâàð ãýñýí ÷èãëýëýýð òåñò áîëîí àìàí õýëáýðýýð àâíà.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ çºð÷ëèéã ãàðãàñàí òîõèîëäîëä àíãèëàë, çýðýãëýëèéã áóóðóóëàõ áóþó öóöàëíà. ¯¿íä:
- Àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ¿åä àðõèäàí ñîãòóóðàõ, òàíõàéðàõ, ìàðãàëäàõ çýðãýýð íèéãìèéí õýâ æóðìûí çºð÷èë ãàðãàñàí òîõèîëäîëä;
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí íýð õ¿íäýä õàðøëàõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, æóóë÷äàä áóðóó òàøàà ìýäýýëýë ºãñºí, ýíý òóõàé æóóë÷äààñ ºðãºäºë ãîìäîë èðñýí òîõèîëäîëä;
- Àæèë ¿éë÷èëãýýíèé äýã æóðàì, ¸ñ æàÿã, çàì, ìàðøðóò, õºòºëáºð, òîãòîîñîí öàã õóãàöààã çºð÷èæ, æóóë÷äàä áîëîí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàä óäàà äàðàà õîõèðîë ó÷ðóóëñàí òîõèîëäîëä;
- Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿íýìëýõ, òýìäãèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëýí àøèãëóóëñàí òîõèîëäîëä
Äàðààõü øààðäëàãûã õàíãàñàí õóâü õ¿í õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áîëíî:
- Ìîíãîë Óëñûí èðãýí áàéõ;
- íýã áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ãàäààä õýë ýçýìøñýí, õºòº÷- òàéëáàðëàã÷èéí ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ ãýð÷èëãýý àâñàí, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààð õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëýý òîãòîîëãîñîí áàéõ;
- õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýä ýð¿¿ë ìýíäèéí õóâüä òýíöñýí áàéõ.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ ýðõ, ¿¿ðýãòýé:
- àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äàä ¿éë÷ëýõ, òýäíèé àþóëã¿é áàéäëûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ, õàíãóóëàõ;
- æóóë÷äàä ¿éë÷èëæ áàéõ õóãàöààíäàà àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãà áîëîí ººðèéí íýð á¿õèé õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí òýìäãèéã èë ç¿¿õ;
- Ìîíãîë Óëñûí íèéãýì ýäèéí çàñàã, òºðèéí áàéãóóëàë, áàéãàëü, ò¿¿õ, ñî¸ë, àðä ò¿ìíèé çàí çàíøëûí òàëààð æóóë÷äàä áîäèò ìýäýýëýë ºãºõ, óëñ, õóâü õ¿í, áàéãóóëëàãûí íóóöàä õàìààðàõ ìýäýýëëèéí íóóöûã çàäðóóëàõã¿é áàéõ;
- ¿éë÷èëãýýíèéõýý ÿâöàä ººðèéí áóðóóãààñ æóóë÷èíä áîëîí àÿëàë æóóë÷ëàëûí òóõàéí áàéãóóëëàãàä ó÷ðóóëñàí õîõèðëûã àðèëãàõ.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü æóóë÷äààñ øàí õàðàìæ øààðäàõ, àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõèéã õîðèãëîíî.
Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëèéí 12.1-ä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàñàí õóâü õ¿íèé õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëèéã òîãòîîíî. Ýíýõ¿¿ ¿éë àæèëëàãàà íü Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí 2005 îíû 102 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí ”Õºòº÷ òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ æóðàì”-ààð çîõèöóóëàãääàã.
Óã æóðàìä çààñíààð õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ øàëãàëò àâàõ ¿éë àæèëëàãààã Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí òóøààëààð áàòëàãäñàí øàëãàëòûí êîìèññ çîõèîí áàéãóóëíà.
Øàëãàëòàíä îðîõûí ºìíº òóõàéí õ¿í Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ò¿ð ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí áàéõ ¸ñòîé. Óã õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ò¿ð ñóðãàëòûã ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ÿàìíû Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí ãàçðààð áàòëóóëæ, àëáàí ¸ñíû çºâøººðºë àâñàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà çîõèîí áàéãóóëäàã.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü Ìîíãîë Óëñûí ò¿¿õ, àðõåîëîãè, áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ýêîëîãè, ñî¸ë, ¸ñ çàíøèë, óãñààòíû ç¿é, õóóëü òîãòîîìæ, õàðèëöààíû ñî¸ë, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ, ãàäààä õýëíèé ìýäëýã, óð ÷àäâàð, äàäëàãà ãýñýí õýñãýýñ òîãòîíî.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéã ¯íäýñíèé áà Òóñãàé àÿëëûí ãýæ 2 àíãèëíà. ¯íäýñíèé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èä àíãèëàë, çýðýãëýë òîãòîîõ øàëãàëòûí ä¿í, àæëûí òóðøëàãà, àæèëëàñàí æèë, ãàäààä õýëíèé áîëîí åðºíõèé ìýäëýã, óð ÷àäâàð çýðãèéã õàðãàëçàí 1, 2-ð çýðýãëýëèéí àëü íýãèéã îëãîíî. Òóñãàé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èä òóõàéí ñàëáàðûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëòûã ¿íäýñëýí ¿íýìëýõ, ýíãýðèéí òýìäãèéã îëãîíî.
¯íäýñíèé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëíà. ¯¿íä:
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äûã àÿëóóëæ, òýäíèé òàâ òóõ, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãóóëàõ.
- Æóóë÷äàä ãàçàð÷ëàí ñîíèðõîëòîé ¿çìýð, ¿çýñãýëýí, ìóçåé, ò¿¿õ ñî¸ëûí äóðñãàëò ãàçàð, áàéãàëèéí ¿çýñãýëýíò ãàçðóóäûã òàíèëöóóëàõ.
- Àðä ò¿ìíèé ¸ñ çàíøèë, àæ àìüäðàë, ñî¸ëûã òàéëáàðëàí òàíèëöóóëàõ, æóóë÷äàä Ìîíãîë Óëñûí íèéãýì, óëñ òºð, ýäèéí çàñãèéí òàëààð ¿íýí çºâ ìýäýýëýë ºãºõ.
- Æóóë÷èí õ¿ëýýí àâàõ, ¿äýõ, áàéðëóóëàõ, õîîëëîõ, íèéãýì ñî¸ëûí àðãà õýìæýýíä îðîëöóóëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíèé òîîöîî õèéõ, æóóë÷èä áîëîí òýäíèé à÷àà òýýøèéã òýýâýðëýõ, õóäàëäàà õèéõ çýðýã æóóë÷èäòàé õîëáîîòîé àñóóäàëä ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ.
Äýýð äóðäñàí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõûí òóëä äîîðõè ç¿éëñèéã á¿ðýí ìýäýõ ¸ñòîé. ¯¿íä:
- Äýëõèé íèéòýýð ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã õýëíèé àëü íýãèéã á¿ðýí ýçýìøñýí áàéõ. ¯¿íä: àíãëè, õÿòàä, ÿïîí, ãåðìàí, ôðàíö, ñîëîíãîñ, èñïàíè, èòàëè ãýõ ìýò.
- Ìîíãîë îðíû àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòãèéí áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ò¿¿õ, ò¿¿õèéí äóðñãàëò ãàçðóóä, õîâîð ¿çìýð¿¿ä, ñî¸ë óðëàã, çàí çàíøëûí òàëààð ã¿íçãèé ìýäëýãòýé, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàëòàé õîëáîãäîõ çîõèõ õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì æóðìûí ìýäëýãòýé áàéõ, õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ààð 5-ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí áàéõ.
Õàðèí òóñãàé àÿëëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äîîðõè àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä:
- Ìîíãîë Óëñûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòàãò àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí áàòàëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó æóóë÷äûã äàãàëäàí ¿éë÷èëæ, òýäíèé òàâ òóõ, àþóëã¿é áàéäëûã óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õàíãóóëàõ.
- Àðä ò¿ìíèé ¸ñ çàíøèë, àæ àìüäðàë, ñî¸ëûã òàéëáàðëàí òàíèóëàõ.
- ßâãàí àÿëàë, ìîðü, òýìýý, öàà áóãà, åðäèéí õºñ㺺ð àÿëàõ àÿëàë, áàéãàëü ñîíèðõîã÷äûí àÿëàë, àâòîìàøèí ìîòîöèêë, óíàäàã äóãóé, óñàí áîëîí óóëûí àÿëàë, ìýðãýæëèéí ºíäºð óð ÷àäâàð øààðäñàí áóñàä ñïîðò àÿëàë, ñïîðò áîëîí ìýðãýæëèéí àí õèéõ çýðýã àÿëëûã óäèðäàí çîõèîí ÿâóóëàõ.
- Æóóë÷èí õ¿ëýýí àâàõ ¿äýõ, áàéðëóóëàõ, õîîëëîõ, íèéãýì ñî¸ëûí àðãà õýìæýýíä îðîëöóóëàõ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíèé òîîöîî õèéõ, æóóë÷èä áîëîí òýäíèé à÷àà òýýøèéã òýýâýðëýõ, õóäàëäàà õèéõ çýðýã æóóë÷èäòàé õîëáîîòîé á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíä ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ.
Äýýðõè ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõûí òóëä:
- Äýëõèé íèéòýýð ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã àëü íýã õýëýýð /àíãëè, õÿòàä, ÿïîí, ãåðìàí, ôðàíö, ñîëîíãîñ, èñïàíè, èòàëè ã.ì/ æóóë÷äàä òàéëáàðëàí òàíèóëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Ìîíãîë îðíû àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòãèéí áàéãàëü, ãàçàð ç¿é, ò¿¿õ, ò¿¿õèéí äóðñãàëò ãàçðóóä, õîâîð ¿çìýð¿¿ä, ñî¸ë óðëàã, çàí çàíøëûí òàëààð ã¿íçãèé ìýäëýãòýé, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéõ.
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí àñóóäàëòàé õîëáîãäîõ çîõèõ õóóëü òîãòîîìæ, ä¿ðýì, æóðìûí ìýäëýãòýé áàéõ, òóñãàé àÿëàëûí õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ààð 5- ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí áàéõ.
- Äýýð äóðäñàí ñïîðò àÿëëûí àëü íýã òºð뺺ð ìýðãýøèæ, óð ÷àäâàðûí ¿íýìëýõ àâñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí øàëãàëòûã õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí àíãèëàë, çýðýãëýëä òîõèðñîí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí äàãóó åðºíõèé ìýäëýã, ò¿¿õ, ¸ñ çàíøèë, áàéãàëü, ãàçàðç¿é, õóóëü ýðõç¿éí ìýäëýã, ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ áîëîí ãàäààä õýëíèé ÷àäâàð ãýñýí ÷èãëýëýýð òåñò áîëîí àìàí õýëáýðýýð àâíà.
Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷ íü äàðààõ çºð÷ëèéã ãàðãàñàí òîõèîëäîëä àíãèëàë, çýðýãëýëèéã áóóðóóëàõ áóþó öóöàëíà. ¯¿íä:
- Àæèë, ¿éë÷èëãýýíèé ¿åä àðõèäàí ñîãòóóðàõ, òàíõàéðàõ, ìàðãàëäàõ çýðãýýð íèéãìèéí õýâ æóðìûí çºð÷èë ãàðãàñàí òîõèîëäîëä;
- Àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí íýð õ¿íäýä õàðøëàõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, æóóë÷äàä áóðóó òàøàà ìýäýýëýë ºãñºí, ýíý òóõàé æóóë÷äààñ ºðãºäºë ãîìäîë èðñýí òîõèîëäîëä;
- Àæèë ¿éë÷èëãýýíèé äýã æóðàì, ¸ñ æàÿã, çàì, ìàðøðóò, õºòºëáºð, òîãòîîñîí öàã õóãàöààã çºð÷èæ, æóóë÷äàä áîëîí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàä óäàà äàðàà õîõèðîë ó÷ðóóëñàí òîõèîëäîëä;
- Õºòº÷-òàéëáàðëàã÷èéí ¿íýìëýõ, òýìäãèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëýí àøèãëóóëñàí òîõèîëäîëä
No comments:
Post a Comment